4 op 10 ruzies over erfenissen raken nooit opgelost

Als het botst over een erfenis, botst het hevig: ruim 4 op de 10 ruzies raken nooit opgelost.
 «Meer nieuw-samen-gestelde gezinnen zorgen voor meer conflicten», zeggen notarissen.

KATRIEN STRAGIER

63 % van de geschillen duurt langer dan 1 jaar

23% gaat over nalatenschap grootouders

76% vindt dat je kinderen mag onterven

Eén op de 10 erfgenamen belandt in een conflict over wat zijn moeder of vader nalaat. «En als er ruzies opduiken, zijn ze hardnekkig», stelt de Koning Boudewijn-stichting vast na een onderzoek bij 904 Belgen. Liefst 63% van de conflicten sleept meer dan een jaar aan, 42% raakt zelfs nooit opgelost.

Veel heeft te maken met het toenemende aantal nieuw-samengestelde gezinnen, een evolutie waar ons erfrecht nog niet aan aangepast is. «Het is geen toeval dat er meer en meer testamenten worden opgesteld: de wettelijke standaardregeling voldoet vaak niet meer aan wat men wil», zegt Bart Van Opstal van de Konink­lijke Federatie van het Belgisch Notariaat. «Elke dag krijgen we vragen om het erf­recht van bepaalde kinderen af te nemen. Bijvoorbeeld van een zoon die het moei­lijk heeft met de nieuwe partner van z'n vader en geen contact onderhoudt. Onterven mag niet, maar vaak krijgen ze dan het minimum. Na het overlijden volgt voor hem de onaangename ver­rassing.» Zo kan het tot conflicten komen die juridisch soms moeilijk uit te klaren zijn, zeker als er ook stiefkinderen in het spel zijn.

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) werkt aan een modernisering van het erfrecht. Tegen de zomer moet een voor­ontwerp klaar zijn.

Justitieminister Koen Geens  werkt aan een moderner erfrecht,
aangepast aan nieuw-samengestelde gezinnen

Geens wil niet dat u vooral
hoop ellende erft

De wettelijke regels rond erfenissen slagen er steeds minder in de vrede in een familie te bewaren. Dat stelt de Koning Boudewijnstichting in een onderzoek bij 904 Belgen. Zulke ruzies zijn ook hardnekkig: 63% sleept meer dan een jaar aan, 42% raakt zelfs nooit opgelost. Minister Geens komt tegen de zomer met een ontwerp voor een nieuw erfrecht.

KATRIEN STRAGIER

Veel conflicten ontstaan tussen een stiefouder en kinderen uit  het eerste huwelijk. Hamvraag:  mag die stiefouder in het ouderlijk huis blijven wonen?

«Ons erfrecht is niet aangepast aan de moderne maatschappij. De tijden zijn veranderd, de familiale omstandig­heden ook», erkende minister van Justitie Koen Geens (CD&V) al. Zo zijn er meer en meer samengestelde gezinnen: één op de drie huwelijken mondt uit in een echtscheiding. Van wie uit het bootje stapt, knoopt 80% uiteindelijk een relatie met een nieuwe partner aan. Die heeft vaak ook kinderen. En daar knelt bij erfenissen al eens het schoentje, zo stelt de Koníng Boudewijnstichting vast. «Heel wat conflicten vloeien voort uit de relatie tussen de stiefouder en de kinde­ren uit het eerste huwelijk», werpt het rapport op, waarvoor 904 Belgen – van dertigers tot zeventigplussers – bevraagd werden. Hamvraag is meestal: mag die stiefouder in het ouderlijk huis blijven wonen? Vaak zorgt die vraag voor problemen. «Hetzij omdat de kin­deren rechtstreeks zouden willen erven zonder te moeten wachten op het over­lijden van de nieuwe echtgenoot of echt­genote», aldus het verslag. «Hetzij omdat er conflicten rijzen over uit te voeren werken aan de woning.» Ook spullen die voor de kinderen een grote emotionele waarde hebben, maar toch bij de stief­ouder blijven, zorgen al eens voor ruzie.

Naast ruzies in nieuwsamengestelde gezinnen, zijn er soms beschuldigingen dat een andere erfgenaam al één en ander gekregen heeft toen de overle­dene nog leefde. Of omdat één van de kinderen meer gezorgd heeft voor een hulpbehoevende ouder en dus een groter deel van de koek eist. «Echt véél conflicten zijn er in het algemeen geluk­kig niet over erfenissen», zegt Isa Van Dorsselaer van de Koning Boude-wijnstichting. Maar 9% heeft al eens een conflict meegemaakt over wat z'n vader of moeder naliet. Bij erfenissen van grootouders stijgt dat al naar een kwart. Als er geruzied wordt, is het wel hard­nekkig. Liefst 63% van de conflicten sleept meer dan een jaar aan en 42% raakt zelfs nooit opgelost. Komt de vredespijp er toch, dan is het meestal via de notaris (58%). Amper 14% wordt beslecht voor de rechtbank.

Meer vrijheid

Probleem is dat Belgen hun erfenis nauwelijks voorbereiden. Maar 44% heeft daar al aan gedacht. Van die groep heeft amper een kwart een professional, zoals een notaris, geraadpleegd om een regeling te treffen. Wij praten ook zelden met onze partner of kinderen over wat naar wie moet na onze dood. 8 op de 10 hebben daar met hun vader nooit een gesprek over gehad. Drie kwart die al eens erfde heeft het daar ook nooit met z'n moeder over gehad. Het meest praten we er nog met onze partner over, maar ook daar gaat het slechts om 42% .

Nochtans wil een meerderheid niet zo­maar de wettelijke regels volgen die nu gelden: 86% vindt dat mensen vrij moeten zijn om hun erfenis na te laten zoals ze dat willen. "Nu gaat een grote hap naar de biologische kinderen. Dat kan zelfs tot drie kwart van de nalatenschap oplopen" weet Van Dorsselaer. Bijna 7 op de 10 vindt dat die automatische regeling voor de kinderen moet blijven, al mag de koek wel kleiner. Maar als die kinderen niet voor je zorgen, verslaafd raken of het geld over de balk gooien, moet je hen wél kunnen onterven, vindt 54 %.